اين نقاشى و مجسمه ها، چگونگى زندگى افراد را در زمينه هاى گونه گون حفظ کرده است. سزاوار است که ما آن را ديوان شکل زندگى و حالات بشر بدانيم؛ چرا که انسان و حيوان را در چگونگي هاى گوناگون خوشحالى، خوشنودى، آرامش و… به تصوير مى کشند.

اينک، پس از بررسى روايات، به آيات مى نگريم، تا ببينيم آيا در قرآن کريم، دليل و يا شبه دليل بر حرام بودن نقاشى و مجسمه وجود دارد، يا خير؟
1 . برخى کلمه (الانصاب) را در قول خداوند متعال که مى فرمايد:
(انّما الخمر و الميسر والانصاب و الازلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه.)( 21)
همانا شراب و قمار و بتها و گروبندى با تيرها، پليدى و کار شيطان است، از آن اجتناب کنيد. به (اوثان) تفسير کرده اند. با اين که اين تفسير، روشن ترين ديدگاه در تفسير (الانصاب) نيست، بلکه روشن ترين تفسير آن است که (انصاب) سنگهايى بوده که نصب مى کرده اند و بر آنها قربانى مى کرده اند.
هيچ کس مخالفت نکرده که بت گرفتن مجسمه و ساختن بت، ترويج شرک است و حرام بودن آن مورد اتفاق، لکن صحيح نيست که حکم به تحريم را بگسترانيم و همه گونه مجسمه را در زير پوشش آن قرار دهيم، حتى آن مواردى که قصد ترويج بت پرستى نيست و اين معنى از آن فهميده نمى شود.
2 . خداوند در سوره سبأ از سليمان و آنچه را که به او داده بود، چنين خبر داده است:
(يعملون له ما يشاء من محاريب و تماثيل و جفان کالجواب و قدور راسيات اِعملوا ال داود شکراً وقليل من عبادى الشکور.)( 22)
براى وى هر چه مى خواست از بناهاى بلند و تنديسها و کاسه هايى چون حوض و ديگهاى محکم بر جاى، مى ساختند. اى خاندان داود براى سپاسگزارى کارى کنيد و اندکى از بندگان من سپاسگزارند.
پيش از اين، بيان کرديم که شمارى از عالمان، با استناد به همين آيه، ساخت تمام گونه هاى مجسمه و صورتگرى را جايز مى دانند. کسانى که آن را منع مى کنند، در تفسير آيه مى گويند: (حکم جواز صورتگرى، مربوط به شريعت ديگر، غير از شريعت ما بوده است و در دين اسلام، صورتگرى حرام است.)
حق اين است که نمى شود به همين آسانى، ازموضوع گذشت و به استناد رواياتى که شرح داديم و نظر علما را درباره آن بررسى و تفسير کرديم. بر حرام بودن حکم کرد.
سياق آيه کريمه، که اين مطلب را در مورد سليمان بيان مى کند، دلالت دارد بر ستايش نعمتهاى الهى که براى او مقرر شده و شمارش جلوه هاى تمدن و ترقى صنعت، در عصر وى. آن گاه، اين آيه، غرفه ها، مجسمه ها، کاسه ها و ديگها را يادآورى مى کند، همان گونه که پيش از اين، از تسخير باو سخن گفت:
(ولسليمن الرّيح غدوّها شهر و رواحها شهر.)
و باد را مسخّر سليمان کرديم. بامدادان يک ماهه راه مى رفت و شبانگاه يک ماهه راه.
و پيش از اين از نعمتهايى که به به داود،پدر سليمان، بخشيده بود، سخن به ميان آورد:
(ولقد اتينا داود منّا فضلاً ياجبال اَوّبي معه والطَّير والنّاله الحديد.)
داود را از سوى خود فضيلتى داديم که: اى کوهها و اى پرندگان، با او هم اواز شويد. و آهن را برايش نرم کرديم.
و تمام اين سخنان را، با اين يادآورى، پايان بخشيد:
(اعملوا ال داود شکراً وقليل من عبادى الشکور.)
اى خاندان داود، براى سپاسگزارى، کارى کنيد و اندکى از بندگان من، سپاسگزارند.
بسيار بعيد مى نماد، چيزى را براى پيامبرى از پيامبران، مباح کند و آن را چنين مورد ستايش قرار دهد و از جمله نعمتهايى بر شمارد که سبب سپاس عملى مى شود و در پايان بگويد: اينها از امورى است که شريعت اسلام آنها را نسخ کرده! زيرا شريعت اسلام،نيامده مانند اين موارد را نسخ کند.
اسلام آمد، تا بار سنگين و بندهايى که بر گذشتگان بود، از امت برگيرد. صورتگرى، از جمله بارسنگين و بندها نيست، تا بگوييم برداشته شده، بلکه از قبيل ترقى صنعت و هنر است. روشن است، مجسمه هايى که براى حضرت سليمان ساخته مى شد،مجسمه هاى بت و شرک نبودند و گرنه، در هيچ دينى و در هيچ لحظه اى، جايز نمى شدند.

اين نقاشى و مجسمه ها، چگونگى زندگى افراد را در زمينه هاى گونه گون حفظ کرده است. سزاوار است که ما آن را ديوان شکل زندگى و حالات بشر بدانيم؛ چرا که انسان و حيوان را در چگونگي هاى گوناگون خوشحالى، خوشنودى، آرامش و… به تصوير مى کشند.

اينک، پس از بررسى روايات، به آيات مى نگريم، تا ببينيم آيا در قرآن کريم، دليل و يا شبه دليل بر حرام بودن نقاشى و مجسمه وجود دارد، يا خير؟
1 . برخى کلمه (الانصاب) را در قول خداوند متعال که مى فرمايد:
(انّما الخمر و الميسر والانصاب و الازلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه.)( 21)
همانا شراب و قمار و بتها و گروبندى با تيرها، پليدى و کار شيطان است، از آن اجتناب کنيد. به (اوثان) تفسير کرده اند. با اين که اين تفسير، روشن ترين ديدگاه در تفسير (الانصاب) نيست، بلکه روشن ترين تفسير آن است که (انصاب) سنگهايى بوده که نصب مى کرده اند و بر آنها قربانى مى کرده اند.
هيچ کس مخالفت نکرده که بت گرفتن مجسمه و ساختن بت، ترويج شرک است و حرام بودن آن مورد اتفاق، لکن صحيح نيست که حکم به تحريم را بگسترانيم و همه گونه مجسمه را در زير پوشش آن قرار دهيم، حتى آن مواردى که قصد ترويج بت پرستى نيست و اين معنى از آن فهميده نمى شود.
2